Terug naar toen: de begrafenis van een zigeunerkoning

SLIEDRECHT – Sliedrecht24 kijkt in juli en augustus terug op een aantal historische feiten, gebeurtenissen, die zich in Sliedrecht hebben afgespeeld of zaken waarmee het dorp aan de Merwede op de kaart werd gezet. In samenwerking met de Historische Vereniging Sliedrecht. Oud-nieuws dus, maar wel zaken die herinneringen oproepen, verhalen die nog worden verteld. Sliedrecht24 gaat terug naar toen. Vandaag: de begrafenis van een zigeunerkoning.

Zigeunerkoning Fernando Westhiner is in 1964 in Sliedrecht begraven. Acht maanden na zijn overlijden, sterft zijn echtgenote Maria Rosalie Westhiner bij een schietpartij. Het tweetal is destijds in Sliedrecht begraven. 

Menige Sliedrechter op leeftijd weet nog van de begrafenis in 1964 van zigeunerkoning Fernando Westhiner. Hij werd onder grote belangstelling ter aarde besteld op de algemene begraafplaats in Sliedrecht. Hier was hij tenslotte overleden en werd een graf gekocht, waar later eventueel ook zijn vrouw bij zou kunnen. Muziekvereniging Crescendo speelde op de maandagochtend van de begrafenis met zo’n tien muzikanten het Wilhelmus. Het wordt een uitvaart die het dorp Sliedrecht tot dan toe niet heeft gekend. Er is veel mediabelangstelling. 

Zuid-Amerika
Fernando Westhiner werd op 22 augustus 1906 geboren in een welgestelde familie van samen vijfhonderd mensen. Oorspronkelijk kwam de familie uit Zuid-Amerika. Oudere leden waren in Guatemala geboren. De kinderen kwamen naar Nederland en hadden evenals hun ouders de Nederlandse nationaliteit. Hun taal was meer Frans / Spaans met slavische invloeden. Een schrijftaal hadden ze niet. In hun levensonderhoud voorzagen door de verkoop van muziekinstrumenten, vooral violen. In 3 verschillende groepen trokken ze door Europa. Een deel zat in België, anderen verbleven in Friesland bij Hemrik en een dere groep rond Utrecht. 

Kampvuur
Zigeuners uit verschillende Europese landen komen naar het Baggerdorp. Het gaat niet goed met hun koning. Ze waken aanvankelijk bij zijn sterfbed. Fernando Westhiner sterft op 27 februari 1964, 57 jaar oud. Daarna volgen dagen een dodenwacht door honderden zigeuners bij de uitbreiding waar een tijdelijk zigeunerkamp is, gade geslagen door vele Sliedrechters. Er brandde drie nachten achter elkaar een kampvuur. 

Rouwstoet
De begrafenis is vroeg in de ochtend op maandagmorgen. Eerst is er een rondgang met enkele volgwagens door het dorp. Er wordt uitsluitend marsmuziek gespeeld en honderden zigeurners volgen op de voet. Het was een kleurige stoet, waarin zeker vijftien families uit de lijn van Westhiner meelopen. Zij droegen geen rouwkleding. Sommigen liepen op pantoffels, droegen schorten of kinderen op de armen. Zij die er getuige van waren, zeggen dat ‘het zwart’ van de mensen zag. Sliedrecht was uitgelopen. Een inbreker zag nog kans bij de firma Van der Stelt, niet ver van het tijdelijke zigeunerkamp, een radio te stelen.

Kerkdienst
Het eerste doel van de rouwstoet was de Rooms Katholieke kerk aan de Stationsweg. Daar werd een plechtige uitvaartmis geleid door kapelaan Groot uit Papendrecht. De inleidende plechtigheden gebeurden door rector Keet uit Amsterdam, een goede bekende van de familie Westhiner. Een journalist van een RK-dagblad uit Dordrecht bespeelde het orgel van de kerk met krap honderd plaatsen. Er waren 9 dragers nodig om de kransen en bloemen binnen te brengen. Op de kist lag een kruis van bloemen. Keet sprak de aanwezigen toe in het Nederlands en Frans. Een aantal zigeuners woonden de requiemmis niet bij en hielden voor de kerk ‘de wacht’. Aanwezigen spraken erover dat deze zigeuners lid waren van de Pinkstergemeente. In de kerk werden foto’s gemaakt en het Missa pro Defunctis gezongen.

Begrafenis
Toen de kist weer naar buiten werd gedragen, vertrok de stoet onder begeleiding van marsmuziek van Crescendo richting de begraafplaats. Achter de baar liep ook mee burgemeester Van Hofwegen en de beide wethouders. Om 09.00 uur wordt de blanke eikenkist beslagen met koper beslag uit de wagen van begrafenisondernemer Wor gedragen. Daarop liggen kostbare kransen. Er branden kaarsen en 3 vrouwen houden een dodenwacht. Bij de begraafplaats staan borden dat er geen opnamen mogen worden gemaakt. Daar houdt men zich niet aan. Er worden volop foto’s gemaakt en ook filmbeelden. Mensen gooien muntjes in het graf. Toen de plechtigheden waren afgelopen, werd het Wilhelmus gespeeld. 

Tradities
Dan zijn er de tradities. Het in brand steken van de woonwagen van de overledene. Niet bekend is of dit ook achteraf is gebeurd. En dan is er nog een raadsel dat het graf mee is ingenomen. Het is een goede traditie dat de dode op zijn laatste rustplaats kilo’s goud heeft meegekregen. De Westhiners behoorden tot de primitiee zigeunerclan, die vasthielden aan tradities. Zij behoorden tot de échte zigeuners. Toenmalig korpchef van politie Bolhuis weet verder te melden, dat de zigeuners voortaan Sliedrecht zullen mijden. Het is volgens hem ‘het dorp geworden van verdriet’. 

Opvolger
Over de opvolging van Fernando Westhiner werd een avond belegd in Sliedrecht. Dat leverde de toen nog niets op. Later wel. Josep Pathalo riep zich als nieuwe koning uit, maar hij werd niet erkend door de familie Westhiner. De familie Westhiner beschuldigt hem van bedrog. Er zou wel een opvolger worden gekozen, daarvoor werd de zwager van Fernando genoemd, Antonio Westhiner. Maar hij werd het niet. Fernando werd opgevolgd door de ongekroonde koning van de zigeuners Koko Petalo, toen 20 jaar oud. “Ik kom uit een adellijk geslacht en ik ben rechtmatig gekozen tot de nieuwe koning van de zigeuners”, vertelde hij in1981 in een interview in het weekblad De Tijd. Petalo was een Nederlandse Roma, belangenbehartiger van de Roma en Sinti. Hij kwam veel in de media vanwege de strijd om standplaatsen voor woonwagens en vergunningen. 

Tragisch ongeluk
Tijdens een schietpartij op een zigeunerkamp in Beverwijk overleed op 17 oktober 1964 Marie Rosalie Westhiner (55), de vrouw van Fernando Westhiner. Ze werd geraakt door een verdwaalde kogel en was op slag dood. Samen met ‘koning’ Koko Petalo was ze in het kamp voor een veertiendaagse conferentie, toen er ruzie ontstond. Aanleiding was de komst van een familie uit een kamp in Monnikendam, van wie een zoon samenwoonde met een dochter van de Westhiners, naar Beverwijk was gekomen om 2 kinderen van de vrouw op te halen. Met 7 mannen drongen ze het kamp in Beverwijk binnen en er volgde een schietpartij. De politie meldde later in het Leidsch Dagblad van 19 oktober 1964 dat er met 3 pistolen in het wilde weg was geschoten. De weduwe van de wijlen koning kwam naar buiten en werd in het rumoer dodelijk getroffen. ‘Koning’ Petalo zou zich buiten de schietpartij hebben gehouden. Voor het tragische incident zijn destijds 3 mannen aangehouden. Ook Marie Rosalie werd in Sliedrecht begraven. 

Video van de begrafenis van Fernando Westhiner begin maart 1964. (Video Wim Oor)

Heb je aan de inhoud van dit artikel iets aan te vullen? Schrijf een reactie hieronder. Meer weten over de historie van het dorp? Ga naar de verenigingsbladenpagina van de Historische Vereniging Sliedrecht. Volgende artikel in deze zomerreeks: zwemles in de haven.
Eerder verscheen in deze reeks: 
– Terug naar toen: het grote treinongeluk bij Sliedrecht.
– Terug naar toen: de Alpen Kreuzer van E.K.S.
– Terug naar toen: de profielzuiger Sliedrecht XXIV
– Terug naar toen: het terrein met de watertoren
– Terug naar toen: zwemmen in de haven